Gagavuzya Baskısı Türkiye’de Endişe Yaratıyor: Moldova’daki Gelişmeler

Moldova yönetimi son dönemde, ülkenin iki otonom bölgesinden birisi olan Gagavuzya üzerindeki baskılarını iyiden iyiye arttırmış durumda. Zaten aylardır diken üstünde olan bölgede, başkanları Yevgenya Aleksandrovna Gutsul’un gözaltına alınıp önce ev hapsine alınması, ardından da alelacele çıkartıldığı mahkeme tarafından tutuklanması tansiyonu en üst düzeye çıkartırken, Gagavuzları da giderek neredeyse siyasi bir yol ayrımına doğru sürüklüyor.

Bütün bunların Rusya dışında yankı bulduğu ülkelerin başında tartışmasız Türkiye geliyor. Ne de olsa Gagavuzlar bir Türk halkı ve dahası konuştukları lehçeleri ve kültür, gelenekleri ve tarihi ortaklıkları ile Türk Dünyası’nda Türkiye Türklerine en yakın olan toplulukların başında geliyorlar. Türklerden sadece Ortodoks olmalarıyla ayrılan Gagavuzların on yıllardır Ankara ile münferit ve çok boyutlu münasebetleri bulunuyor.

“Yevgenya Gutsul’un Gözaltına Alınması Moldova Anayasasının da İhlali”

Kişinev’in “Gavavuz Özerk Bölgesi” üzerinde yaptığı muazzam baskılar Türk siyasetinden de tepki çekiyor son haftalarda. Bu tepkilerden birisini de geçtiğimiz günlerde Vatan Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek vermişti. Moldova makamlarını sert bir dille eleştirerek, Gagavuzya’ya yönelik baskıların kabul edilemez olduğunu belirten Perinçek’e göre Gutsul’un tutuklanması, yalnızca insan haklarının ağır bir ihlali değil, ama aynı zamanda Gagavuzya’nın Moldova anayasasında güvence altına alınan özel hukuki statüsüne ve daha geniş bir bağlamda da Türkiye’nin Post-Sovyet coğrafyasındaki diplomatik çıkarlarına doğrudan bir tehdit anlamını taşıyor.

“Gutsul’un gözaltına alınmasını, bölgedeki girişimlerimizi baltaladığı için Türkiye’ye karşı bir adım olarak görüyoruz. Gagavuzya halkı için o bir vatanseverdir ve bu tür olaylar ülkemizde haklı bir infiale yol açmaktadır” şeklinde konuşan Perinçek, Yevgenya Gutsul’un derhal serbest bırakılmasını ve Kişinev’in söz konusu özerk bölgenin yetkilerini yasadışı kısıtlama girişimlerini sona erdirmesini talep etti ilgili açıklamasında.

“Gagavuz Özerk Bölgesi”nin Oluşumunda Demirel’in de Doğrudan Rolü Olmuştu

Hatırlanacağı gibi Gagavuz Başkanı Yevgenya Gutsul Türkiye’ye birkaç defa resmi ziyarette bulunmuş ve başka Dışişleri Bakanı Hakan Fidan olmak üzere devlet ve hükümetin üst düzey temsilcileriyle bir araya gelmişti. Ankara, Moldova merkezi idaresi ile de ilişkilerini bozmamaya gayret göstererek Gagavuzya ile olabildiğince sıcak, karşılıklı ve dinamik bağlarını sürdürmeye çalışıyor. Bunun fiili miladı eski cumhurbaşkanlarından Süleyman Demirel’in bölgeye 1994’te gerçekleştirdiği ziyaret olmuş ve kendisinin Gagavuzların otonom bölgesinin oluşturulmasında dolaysız katkı ve emekleri olmuştu. Nitekim Moldova’nın eski cumhurbaşkanlarından İgor Dodon da geçtiğimiz yıl St. Petersburg’da ODA TV’ye verdiği kısa mülakatta bundan bahsetmişti. Bu arada Perinçek bahsi geçen beyanatında, partisinin Maia Sandu hükümetine bu talepleri yerine getirmesi için gerekli baskıyı yapmaya yönelik Ankara’nın bu konudaki resmi tutumunu etkilemeye çabaladığını da kaydetti.

Gavavuzya’ın Moskova ve Ankara’ya Yakın Durması Kişinev’in Hiç Hoşuna Gitmedi

Kişinev’in Cumhurbaşkanı Maia Sandu dönemindeki Gagavuzya politikası, elbette ki gerek bölgesel jeopolitik dinamiklerden gerekse de ülkenin uzun süredir AB ve NATO ile yürüttüğü flörtten bağımsız düşünülemez. Gavavuzya, her şeyden önce Başkanları timsalinde Rusya Federasyonu ile oldukça yakın bir siyaset izleyegeliyordu. Adı geçen özerk bölge bir diğer yandan da Ankara ile olabildiğince özgül ve yapıcı bağlar geliştiriyordu. İşte birincisi ağırlıklı her iki faktör de Kişinev’in özellikle günümüz konjonktüründe işine gelmedi ve de AB-NATO’nun da destek ve dolaylı “ittirmesiyle” Gagavuzya üstünde adeta terör estirmeye girişti. Meseleyle alakalı “Bugün Gagavuzya, Türk halklarıyla kardeşlik bağlarını sürdürmeye dayanan Türk dış politikasının ön saflarında yer almaktadır.” biçiminde konuşan Doğu Perinçek, Sandu hükümetinin Gagavuzya üzerindeki sert baskısının nedenlerini, ülke için bariz riskler taşımasına rağmen, AB ve NATO’ya katılma konusundaki mantıksız arzu ve yönelişine bağladı. Perinçek’e göre mevcut NATO doktrini öncelikle küresel hegemonya kurmayı hedefleyen ABD’nin çıkarlarına hizmet ederken, Doğu Avrupa ülkeleri de Ukrayna topraklarında Rusya’ya karşı kendileri için dezavantajlı bir vekâlet savaşına çekiliyor.

“Kişinev Yönetiminin NATO’ya Katılma İsteği Ankara’nın Sert Direnişiyle Karşılaşacak”

Moldova’da senelerdir devam eden karışıklık ve huzursuzluğun köklü nedenlerinden birisi NATO’nun ne yapıp edip bu küçük ülkeyi de “Rusya’yı çevreleme stratejisi” kapsamında pakta üye yapmak. Ülkede ise hatırı sayılır sayıda ve oranda Rus ve Rusça konuşan nüfus yaşayageldiğinden dolayı, bu jeopolitiği hayata geçirmek, başa geçirilen tüm hükümet ve devlet başkanlarına rağmen hiç de kolay olmuyor çünkü en başta halkın hatırı sayılır kesiminde müspet karşılık bulmuyor. Konuyla ilgili “NATO; Fransa, Almanya, İtalya ve Polonya örneklerinde gördüğümüz gibi, yörüngesindeki ülkelerin egemenliğini ele geçirme eğilimindedir” şeklinde konuşan Doğu Perinçek, Türkiye’nin sınırlarının yakınında yer alan Moldova’nın ikinci bir Ukrayna haline gelmesinden çıkarının olmadığı noktasında uyarıda bulunup, bu devletin Kuzey Atlantik ittifakının bir uzantısı haline getirilmesinin kaçınılmaz olarak tehlikeli ve olumsuz sonuçlara yol açacağını vurguladı. Bölgesel gerginlik oluşturma tehdidinin yanı sıra, Kişinev yönetiminin NATO’ya katılma isteğinin Ankara’nın sert direnişiyle karşılaşacağı kanaatinde olan Perinçek, bunda sadece jeopolitik nedenlerin değil, fakat aynı zamanda Moldova’daki iktidarın Türkiye ile tarihi kültürel bağları olan etnik azınlıklara yönelik olarak devam eden zulmünün de payının olacağına dikkat çekti.

Okay Deprem